Καλλιεργητικές φροντίδες Καρυδιάς,

ΚΑΛΛΙΕΡΓΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΡΥΔΙΑ, ΣΩΣΤΑ!

Η καρυδιά ανήκει στην οικογένεια των ακρόδρυων. Είναι είδος πολυετές που αναπτύσσεται σε πλήθος εδαφών. Ωστόσο, προτιμάει βαθιά (3,5μέτρα) και γόνιμα εδαφή. Σε αυτό το εγχειρίδιο θα αναλυθούν βασικές πρακτικές λίπανσης και φυτοπροστασίας της καρυδιάς ανάλογα με την εποχή.

Πίνακας 1. Προτεινόμενοι ψεκασμοί για έναν υγιές αγρόκτημα.

Ιανουάριος – Φεβρουάριος	·                Ψεκασμοί με χαλκούχα σκευάσματα (2-3 φορές), κυρίως πριν και μετά το κλάδεμα     για την προστασία των δένδρων από το Βακτήριο Xanthomonas και μυκητολογικές ασθένειες όπως    η ανθράκωση και βοτρυόσφαιρα. ·    Ψεκασμοί με πολυσουλφίδιο του Ασβεστίου (θειασβέστιο) σε αγροκτήματα που έχει εντοπισθεί   βαμβακάδα ή παραμορφωτικό άκαρι. ·           Τέλος Φεβρουαρίου θα γίνει και η βασική λίπανση της καλλιέργειας. Εφόσον η εφαφολογική ανάλυση είναι πλήρης και δεν απαιτείται κάποια διόρθωση πρέπει να επιλεγεί ένα βασικό λίπασμα σύμφωνα με τη γονιμότητα του εδάφους, την ηλικία και την λαιμαργία της καλλιέργειας καθώς και την αναμενόμενη παραγωγή. Σε ένα πλήρως παραγωγικό κτήμα (500-750κιλά καρπού/στρ.) απαιτούνται 14-18 μονάδες αζώτου, 5 μονάδες φωσφόρου 16-20 μονάδες καλίου. Η εφαρμογή του αζώτου θα γίνει σε 3 εφαρμογές. Για παράδειγμα μία εφαρμογή ενός λίπασματος όπως το 20-5-10 ή το 21-8-11 με 3 κιλά/ δένδρο ή 12-12-17 3 3,5 κιλά/δένδρο σε όλη την περιφέρεια της κόμης είναι αρκετό.   Ψεκασμός με θειικό ψευδάργυρο όπου έχει εντοπισθεί έλλειψη  στις εδαφολογικές εξετάσεις ή το Ph του εδάφους είναι παραπάνω από 8. Μπορεί να γίνει και εφαρμογή στο έδαφος με την ίδια δοσολογία.
Μάρτιος Απρίλιος	·            Από το πρώτο φούσκωμα των οφθαλμών ξεκινούν οι ανοιξιάτική ψεκασμοί με χαλκό. Στην καρυδιά πρώτα ανθίζουν οι ίουλοι που είναι τα αρσενικά άνθη. Κατά τη διάρκεια της άνθισης οι ψεκασμοί με χαλκό γίνονται με τη μικρότερη συνιστώμενη δόση γιατί μπορεί να μειωθεί η γονιμότητα της γύρης. Τα άνθη είναι ευαίσθητα στις προσβολές από το βακτήριο της καρυδιάς. Χαλκοί με διασυστηματική δράση (magna blue) μπορούν να αυξήσουν τις αντοχές στην προσβολή. Πρέπει να γίνει και η εγκατάσταση φερομονικών παγίδων για την παρακολούθηση του εντόμου της καρπόκαψας. Στο πρώτο μέγιστο της πτήσης θα γίνει εφαρμογή ρυθμιστή ή Coragen. Από την δημιουργία του φυλλώματος και μετά ελέγχουμε τακτικά για προσβολές από αφίδες. ·       Η καρυδιά είναι ανεμόγαμο είδος, τα θηλυκά άνθη είναι δεκτικά όταν το δισχιδές στίγμα σχηματίζει γωνία 45 μοίρες. Ένας ψεκασμός με αμινοξέα είναι απαραίτητος αυτή την περίοδο ειδικά αν επικρατούν χαμηλές θερμοκρασίες ή ξηρασία.  ·       Σε αγροκτήματα με ιστορικό ανθράκωσης μπορεί πριν την άνθιση να γίνει εφαρμογή μυκητοκτόνου (syllit) σύμφωνα πάντα με τις εγκρίσεις του υπουργείου Αγροτικής ανάπτυξης.
Μάιος Ιούνιος	·      Μετά το τέλος της άνθισης αρχίζει η αύξηση του καρπού, οι θρεπτικές απαιτήσεις του φυτού είναι μεγάλες, η εφαρμογή αμινοξέων διαφυλλικά σε συνδυασμό με ιχνοστοιχεία (κυρίως ψευδάργυριο, βόριο και σίδηρο) διασφαλίζει την σωστή τροφοδοσία του. Εδώ πρέπει να γίνει η δεύτερη εφαρμογή λίπανσης από το έδαφος. Συνήθως μία μικρή δόση νιτροθεικής αμμωνίας 15Kg./στρ. ή ουρίας (όξινα εδάφη) είναι αρκετή για να καλύψει την αύξηση του καρπού. Η χρήση χουμοφουλβικώνοξέων με την άρδευση 1-2 φορές αυξάνει θεαματικά την απορρόφηση των στοιχείων από το έδαφος και την ευρωστία της καλλιέργειας.  ·      Η κάλυψη των φυτών με χαλκό είναι απαραίτητη και αυτή την περίοδο ειδικά αν υπάρχουν συνθήκες υψηλής ατμοσφαιρικής υγρασίας ή βροχοπτώσεις. Στα νεαρά δένδρα ο ψεκασμός με χαλκός γίνεται 2 φορές το μήνα.  ·         Σε αγροκτήματα με ιστορικό ανθράκωσης ή βοτρυόσφαιρας είναι απαραίτητο να γίνουν 2 εφαρμογές με signum 650gr/τον.  ·    Υπάρχει συνεχής παρακολούθηση του αγροκτήματος, για καρπόκαψα (παγίδες) και για αφίδες.  ·    Σε περιπτώσεις που διαπιστωθεί υπερβολικό φορτίο ή μειωμένη βλάστηση μπορεί να χορηγηθεί κρυσταλλικό λίπασμα με υδρολίπανση τύπου 20-20-20 ή 30-10-10. ΠΡΟΣΟΧΗ την περίοδο αυτή η ανάγκη για νερό είναι συνεχής και έστω μία μικρή έλλειψη θα προκαλέσει μεγάλη μείωση στο τελικό μέγεθος του καρπού.  Αν δεν υπάρχει επάρκεια νερού να γίνεται εφαρμογή αταπουλγίτη το χειμώνα πέριξ της ρίζας.
Ιούλιος Αύγουστος	·         10 εβδομάδες μετά την άνθιση το ο καρπός έχει αποκτήσει το τελικό του μέγεθος και αρχίζει πλέον η ανάπτυξη του σπέρματος. Στις 18 εβδομάδες μετά την άνθιση θα έχει γεμίσει το καρύδι μας και μέχρι την 22η εβδομάδα θα έχει ωριμάσει. Περίπου στη 15η εβδομάδα  θα γίνει η 3η εφαρμογή κρυσταλλικού λιπάσματος με δόση 10kg/στρ. 13-0-46 (νιτρικό κάλιο).  ·         Η 2η και η 3η γενιά της καρπόκαψας  είναι πολύ επιζήμιες αυτή την περίοδο, η παγίδευση είναι σημαντική για τη σωστή επιτυχία των εφαρμογών.  ·        Όσο πλησιάζουμε στην ωρίμανση και εφόσον υπάρχουν συνθήκες υψηλής ατμοσφαιρικής υγρασίας είναι πιθανό να προσβληθούν καρποί από το βακτήριο. Η προσβολή κυρίως αρχίζει από το κορυφαίο σημείου του καρπού (στίγμα).
Σεπτέμβριος	·  Το Σεπτέμβριο ο καρπός ωριμάζει. Η συγκομιδή γίνεται με τίναγμα τον δένδρων είτε με το χέρι είτε μηχανικά (δονητές). Ο καρπός στεγνώνει σε σκιερά μέρη που αερίζονται ή μέσα σε φούρνους (χωρίς θέρμανση). ·     Μετά τη συλλογή του καρπού πρέπει να γίνει ψεκασμός με χαλκό για την απολύμανση του αγροκτήματος. Θα ακολουθήσει ψεκασμός, με ουρία 4κιλά/τόνο σε συνδυασμό με ψευδάργυρο και βόριο.  ·      Σε αυτό το σημείο πρέπει να καθαριστούν από το δένδρο όλα τα κλαδιά που έχουν ξεραθεί από διάφορες αιτίες.
Οκτώβριος-Δεκέμβριο	·         Τους μήνες αυτούς η καρυδιά θα μπει στο στάδιο του ληθάργου. Ένας ψεκασμός με χαλκό στην πτώση των φύλλων είναι απαραίτητος για την απολύμανση των οπών από τους ποδίσκους των φύλλων.  ·       Από τo τέλος Δεκεμβρίου μπορεί να ξεκινήσει το κλάδεμα στις πιο ζεστές περιοχές. Το κλάδεμα της καρυδιάς είναι εύκολο αλλά απαιτεί και σχετική εμπειρία. Έχει αναλυθεί σε προηγούμενο άρθρο.
Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος	·         Τους μήνες αυτούς τα δένδρα μας εισέρχονται στην διαδικασία του ληθάργου. Ενώ με τους πρώτους παγετούς ξεκινάει και η διαδικασία της φυλλόπτωσης. Η εφαρμογή 2-3 φορές οξειδίων του χαλκού είναι απαραίτητη. Βορδιγάλειος πολτός, υδροξείδιο του χαλκού, οξυχλωριούχος χαλκός, οξείδιο του χαλκού κ.α. ·         Σε αγροκτήματα με ιστορικό προσβολών από φυτόφθορα συστήνεται η εφαρμογή με ριζοπότισμα διαλύματος γαλαζόπετρας και διτανθρακικής αμμωνίας 1/6. Ενώ σωστό είναι και το βάψιμο του κορμού μέχρι το ύψος της διακλάδωσης του δένδρου με μείγμα γαλαζόπετρας και ασβέστης ή έτοιμου μείγματος βορδιγάλειου πολτού.

Η λίπανση της Καρυδιάς

Η καρυδιά είναι ένα φυτό το οποίο απαιτεί ιδιαίτερη γνώση της θρέψης φυτών για την επίτευξη μίας σωστής λίπανσης. Η καρυδιά απαιτεί βαθιά και γόνιμα εδάφη με καλή στράγγιση και Ph 6,5 με ανώτερο το 8. Η καρυδιά είναι ευαίσθητη στην αλατότητα του εδάφους και σε υψηλές συγκεντρώσεις Na, Cl και βορίου, γι'αυτό το λόγω αποφεύγουμε λιπάνσεις με χλωριούχο κάλιο και βόρακα. Επί προσθέτως, η αύξηση της οργανικής ουσίας (κοπριά) του εδάφους πρέπει να παραμένει ένας συνεχής στόχος, διότι μόνον έτσι κερδίζουμε αειφορία στην παραγωγή και στην ζωή του αγροκτήματος. Το παραπάνω πρόγραμμα λίπανσης είναι ενδεικτικό και μπορεί να αλλάξει ανάλογα με τις εκάστοτε εδαφολογικές συνθήκες. 

Οι σημαντικότερες ασθένειες της καρυδιάς
Βακτηριωση της καρυδιάς, Xanthomonas arboricola pv juglandis
Η ασθένεια προσβάλει του καρπούς και τα φύλλα της καρυδιάς. Μπορεί να καταστρέψει την παραγωγή. Προσβάλει τα άνθη από το στίγμα, ενώ η προσβολή μπορεί να εμφανισθεί και αργά στην ωρίμανση του καρπού. Ο αέρας και η βροχή ευνοούν την μεταφορά της ασθένειας στους νεαρού καρπούς.

Εικόνα 1. Προσβολή φύλλων καρυδιά από το βακτήριο. 

Εικόνα 2. Προσβολή καρπού καρυδιάς από το βακτήριο.

Εικόνα 3. Διάφορα στάδια της προσβολής του καρπού της καρυδιάς από το βακτήριο. 

Ανθράκωση της καρυδιάς, Gnomonia leptostyla

Η ανθράκωση της καρυδιάς είναι κυρίως ασθένεια του φυλλώματος. Η ανθράκωση προκαλεί νεκρωτικές κηλίδες στα φύλλα. Τα φύλλα πέφτουν πρόωρα με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής σε ποσότητα και ποιότητα. Σε έντονες προσβολές ασθενούν και οι καρποί, εμφανίζονται μαύρες κηλίδες στο εξωκάρπιο χωρίς να επηρεάζεται η ψίχα.

Εικόνες 4,5. Συμπτώματα ανθράκωσης σε φύλλα καρυδιάς.

Φυτόφθορα, Phytophtora spp
Οι φυτόφθορες είναι πολύ συχνές στην καρυδιά. Αν και προσβάλλεται από πολλά είδη η P. cinamoni και η P. citricola είναι οι πλέον διαδεδομένες. Οι προσβολές από τους ωομύκητες αυτούς απαιτούν συνθήκες υψηλής εδαφικής υγρασία (κορεσμένος έδαφος) για αρκετές ημέρες. Προσβάλουν το φυτό, συνήθως, στον κορμό μέσα στο έδαφος αλλά και στις ρίζες. Η θεραπεία είναι είναι εφικτή μόνο στα αρχικά στάδια. Τα προληπτικά μέτρα για την αποφυγή των μολύνσεων είναι υποχρεωτικά. Αυτά είναι:
1. Αγορά υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού
2. Φύτευση σε σαμάρι ειδικά σε χωράφια υγρά που νεροκρατούν
3. Χρήση μυκόριζων και ωφέλιμων βακτηρίων στη φύτευση
4. Εφαρμογή χαλκού με τη μορφή βαψίματος του κορμού (μετά το 3ο έτος)
5. Θεραπευτικά μυκητοκτόνα είναι το Fosetyl-al και το metalaxyl ωστόσο δεν υπάρχουν εγκρίσεις στη χώρα μας για την καλλιέργεια αυτή.

Εικόνα 6. Κορμός καρυδιάς προσβεβλημένος από Φυτόφθορα

Ξηράνση βλαστών από Botryspaeria dothidea ή/και Phomopsis spp

Είναι μυκητολογικές ασθένειες που προσβάλουν τα βλαστούς και του ξεραίνουν. Τα σπόρια μεταφέρονται με τον αέρα και με συνθήκες υψηλής ατμοσφαιρικής υγρασίας οι προσβολές είναι εύκολες. 

Εικόνα 7. Βλαστός καρυδιάς προσβεβλημένος από βοτρυόσφαιρα

Εικόνα 8. Εικόνα των ξερών βλαστών επάνω στο δένδρο μετά από προσβολή από βοτρυόσφαιρα

Υπάρχουν και άλλες ασθένειες στην καρυδιά όπως ο βακτηριακός καρκίνος των ριζών, ο Ιός του καρουλιάσματος των φύλλων της κερασιάς που προσβάλει και την καρυδιά και οι σηψιρηζίες από Armillaria mellea. Ωστόσο είναι πιο σπάνιες και απαιτούν εργαστηριακό έλεγχο.

Οι σημαντικότεροι εχθροί της καρυδιάς
Καρπόκαψα, Cydia pomonella

Είναι ο σημαντικότερος εχθρός της καρυδιάς, ενώ προσβάλει ακόμη τη μηλιά, την αχλαδιά και την κυδωνιά. Στη χώρα μας έχει 3 γενιές το έτος. Η πιο καταστροφική είναι η 1η γενιά που εμφανίζεται γύρω στις αρχές Μαΐου ανάλογα την περιοχή και τις κλιματολογικές συνθήκες. Στο συγκεκριμένος στάδιο οι καρποί είναι μικρή και μπορούν να διατρηθούν εύκολα και μαζικά. Η καταπολέμηση του εντόμου γίνεται είτε με χημικούς ψεκασμούς που βασίζονται στην παρακολούθηση βάση φερομονικών παγίδων. Είτε με την εγκατάσταση στο χωράφι εξατμιστήρων φερομόνης με σκοπό την παρεμπόδιση σύζευξης.

Εικόνα 7. Καρπός προσβεβλημένος από την καρπόκαψα.

Αφίδες, Chromaphis juglandicola

Η μικρή αυτή κίτρινη αφίδα είναι η συνηθέστερη που προσβάλει την καρυδιά. Εμφανίζεται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και μπορεί να προκαλέσει ζημιές στο φύλλωμα και εξασθένιση στο δένδρο. Μετά την εμφάνιση της προσβολής θα γίνει εφαρμογή ειδικού αφιδοκτόνου σύμφωνα πάντα με τις εγκρίσεις του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. 

Εικόνα 8. Η αφίδα της καρυδιάς

Παραμορφωτικά ακάρεα, Eryiophiidae
Τα ακάρεα δεν προκαλούν σοβαρές ζημιές στην καρυδιά ωστόσο είναι πιθανό να υπάρξουν εξάρσεις. Τα ακάρεα Eryiophiidae προκαλούν παραμορφώσεις στο φύλλο με χαρακτηριστικά εξογκώματα στην επάνω πλευρά. Η θεραπεία έγκειται σε ένα προληπτικό ψεκασμό πριν την βλάστηση με ακαραιοκτόνο. Οι λοιποί τετράνυχοι (κίτρινος) μπορούν υπό προϋποθέσεις να φτιάξουν απειλητικούς πληθυσμούς. 

Το παραπάνω εγχειρίδιο είναι ενδεικτικό και αποτελεί μία σύμπτυξη γνώσεων και εμπειρίας που έχουμε αποκτήσει επάνω στην καρυδιά. Μπορεί να αποτελέσει έναν γενικό οδηγό όπου επάνω σε αυτόν μπορείτε να προσθέσετε και άλλες παρεμβάσεις σύμφωνα με την εμπειρία του καθενός και πάντα με τη σύμφωνη γνώμη κάποιου ειδικού επιστήμονα. Οι φυτοπροστατευτικές εφαρμογές γίνονται μόνο κατόπιν συνεννοήσεως με γεωπόνο και εφόσον υπάρχει πρόβλημα. Οι λιπάνσεις ενδέχεται να αποτύχουν όταν υπάρχουν άλλοι περιοριστικοί παράγοντες στο αγρόκτημα (π.χ. κακός συνδυασμός ποικιλίες υποκειμένου, ακατάλληλη σύσταση εδάφους, καταπονήσεις από φυσικά ή παθολογικά αίτια). Ο συγγραφέας απαλλάσσεσαι από οποιαδήποτε ευθύνη κακής χρήσης του εγχειριδίου αυτού.