Το κλάδεμα της καρυδιάς

Η καρυδιά καλλιεργείτε πολλά χρόνια στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια όμως η αύξηση των εκτάσεων είναι μεγάλη. Οι παραγωγοί την θεωρούν μία εύκολη εναλλακτική καλλιέργεια η οποία μπορεί να αποδώσει εύκολα καλύτερα από άλλες ανοιχτές συνήθως καλλιέργειες. Η καρυδιά (Juglans regia) ανήκει στην κατηγορία των ακρόδρυων. 

Ένα σημαντικό πρόβλημα που συναντούν οι Έλληνες παραγωγοί είναι η απουσία γνώσης σε ότι αφορά τον τρόπο κλαδέματος της καρυδιάς. Οι περισσότεροι βασίζονται είτε σε παλαιότερους παραγωγούς είτε σε ότι διαβάσουν στο ίντερνετ και στα βιβλία. Θα αναλύσω παρακάτω κάποιους τρόπους κλαδέματος όπως αυτοί διαμορφώνονται από την βιβλιογραφία και την εμπειρία.

Τα νεαρά δένδρα καρυδιάς που προορίζονται να έχουν σχήμα κύπελλο, αρχίζουν να διαμορφώνονται από τον πρώτο κιόλας χρόνο. Ειδικότερα σε ότι αφορά το πρώτο κόψιμο για τη δημιουργία του κορμού οι απόψεις διίστανται. Σε όσα κτήματα θα χρησιμοποιηθεί δονητής για την συλλογή του καρπούς το πρώτο κόψιμο γίνεται πάνω από τα 130εκ. (έως 180εκ.) ενώ σε αυτά όπου η συλλογή γίνεται με το χέρι (με τίναγμα ή χωρίς) το πρώτο κόψιμο μπορεί να γίνει και στα 60εκ. έτσι ώστε η παραγωγική ζώνη να κρατηθεί σε χαμηλό ύψος. Μετά το κόψιμο θα επιλεγούν 3-4 λαίμαργοι βλαστοί οι οποίοι θα γίνουν οι βασικοί βραχίονες του δένδρου (επάνω εικόνα). Οι λαίμαργοι βλαστοί αυτοί μπορούν να κλαδευτούν στα 90εκ. εκ νέου για να παράξουν πλάγιους κλώνους. Έιναι απαραίτητο να υπάρχει σωστή γωνία κλίσης των βραχιόνων από τον κορμό έτσι ώστε να μην υπάρχει μικρή γωνία και γίνει στενό το δένδρο. Προσοχή δεν μπορεί να γίνει μονοβέργισμα το καλοκαίρι γιατί οι νέοι βραχίονες θα έχουν πολύ μικρή γωνία κλίσης. Σε περίπτωση που τον πρώτο χρόνο δεν υπάρχει επαρκής ανάπτυξη για να γίνει μονοβέργισμα στο σωστό ύψος τότε αυτό θα γίνει τη δεύτερη χρονιά. Στις πλαγιόκλαδες ποικιλίες και συστήματα φύτευσης μικρότερα των 10*10 πρέπει να μην προωθούμε το μεγάλο άνοιγμα των δέδρων γιατί αυτά θα αναπτυχθούν γρήγορα προς τα πλάγια και θα κλέισει το χωράφι.

Ένα άλλο σχήμα διαμόρφωσης της καρυδιάς είναι αυτό της πυραμίδας. Οι καρποφόροι βλαστοί φύονται επάνω σε βραχίονες περιμετρικά ενός κεντρικού κορμού ο οποίος αναπτύσσεται καθ'όλο το ύψος του δένδρου. Οι βραχίονες έχουν κλίση 120 μοιρών από τον κορμό των δένδρων. Αυτό το σύστημα το παρατηρούμε κυρίως σε Αμερική και Τουρκία. Το πρώτο κόψιμο γίνεται πάλι μέχρι το 1,5μ ενώ εκτός των περιφεριακών 3-4 βραχιόνων υπάρχει και ένας κάθετος συνεχιστής του κεντρικού κορμού. Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες το σχήμα αυτό βελτιώνει το φωτισμό στο εσωτερικό του δένδρου αυξάνοντας την ποιότητα του τελικού προϊόντος ώς προς τα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά αλλά και το μέγεθος. 

Εικόνα 3. Καρυδιές σε σχήμα πυραμίδας

Βίντεο 1. Κλάδεμα καρυδιάς στην Τουρκία, σε σχήμα πυραμίδας και ποικιλίας chandler. 

Το κλάδεμα της καρυδιάς προϋποθέτει γνώσεις της φυσιολογίας και του φυτού και της κάθε ποικιλίας ξεχωριστά, για παράδειγμα οι ποικιλίες Chadler και Franquete που φυτεύονται μαζί για αλληλοεπικονίαση έχουν εντελώς διαφορετικά κλαδέματα καρποφορίας διότι η πρώτη πλαγιοκαρπεί και η δεύτερη ακροκαρπεί. Άρα βασικό για έναν κλαδευτή είναι να γνωρίζει που παράγει καρπούς η κάθε ποικιλία. 

Η καρυδιά παράγει καρπούς επάνω σε βλαστούς της τρέχουσας χρονιάς. Δηλαδή ο βλαστός που θα αναπτυχθεί φέτος θα φέρει στη άκρη του τα θηλυκά άνθη με τους καρπούς. Ο βλαστός αυτός φύεται από μικτούς οφθαλμούς που βρίσκονται επάνω στον διετή βλαστό. Οι μικτοί οφθαλμοί σε κάποιες ποικιλίες βρίσκονται επάκρια των παλαιότερων βλαστών (ακροκαρπία εικ.2) ενώ σε κάποιες άλλες και πλάγια και επάκρια (πλαγιοκαρπία εικ.1). 

Εικόνα 1. Καρυδιά ποικιλία Fernor, διακρίνεται η έκπτυξη μικτών οφθαλμών στα πλάγια του παλαιότερου βλαστού.

Εικόνα 2. Καρποί ποικιλίας Franquete, διακρίνεται η έκπτυξη του κορυφαίου οφθαλμού του παλαιότερου βλαστού (ακροκαρπία)

Άρα σε ένα νεαρό παραγωγικό δένδρο καρυδιάς που πλαγιοκαρπεί πάνω από 70% είναι σωστό να κλαδεύουμε την παλαιότερη βλάστηση στο 1/3 περίπου έτσι ώστε να πετύχουμε την κατάλληλη ισορροπία παραγωγής-βλάστησης και ποιότητας καρπού (φυσικά για όσα χρόνια μπορουμε να κλαδεύουμε). Αντιθέτως, είναι λάθος να κλαδεύουμε ετήσιους βλαστούς σε ποικιλίες που ακροκαρπούν διότι έτσι αφαιρούμε την παραγωγή και προάγουμε την λαιμαργία. 

Στο κλάδεμα καρποφορίας της καρυδιάς αρχικά αφαιρούμε όλους τους ξερούς και άρρωστους κλάδους. Έπειτα αφαιρούμε τους εσωτερικούς λαίμαργους βλαστούς που σκιάζουν τις παραγωγικές ζώνες του δένδρου καθώς και βλαστούς οι οποίοι απομακρύνονται αρκετά μακριά από τους βραχίονες του δένδρου. Φυσικά πάντα αποσκοπούμε στο κατά δυνατόν καλύτερο φωτισμό, αερισμό και παραγωγικό δυναμικό του δένδρου.

Η καρυδιά είναι ένα είδος που κλαδεύεται πάρα πολύ ελαφριά αποφεύγοντας τις μεγάλες τομές λόγω της αργής επούλωσης. Το μεγαλύτερο πρόβλημα της καρυδιάς είναι ότι συνεχώς απομακρύνεται η ζώνη παραγωγής της καρυδιάς μακριά από το κέντρο του δένδρου. Σε μεγάλες αποστάσεις φύτευσεις 12*12μ. το φυτό κλαδεύεται κατά την πρώτη δεκαετία κυρίως ενώ αργότερα κλαδεύεται ελάχιστα ή καθόλου. 

Το παρόν άρθρο είναι ενδεικτικό και αποτελείται από γενικές οδηγίες. Πάντα το κλάδεμα πρέπει να γίνεται από ειδικούς έμπειρους κλαδευτές. Ο συγγραφέας δεν φέρει ευθύνη για τυχόν λάθη και προβλήματα που θα προκύψουν από κακή χρήση των πληροφοριών του άρθρου αυτού.