Οι Ιώσεις που προσβάλουν τη κερασιά στην Ελλάδα

Η κερασιά (Prunus avium L.) είναι ένα είδος το οποίο προσβάλλεται από πλήθος ιώσεων. Μερικές από τις ιώσεις αυτές είναι καταστροφικές για την καλλιέργεια ενώ κάποιες άλλες είναι είτε παροδικές ως προς τα συμπτώματα, είτε προκαλούν ζημιές χαμηλής οικονομικής σημασίας. Σύμφωνα με τους Χατζηχαρίση και Καζαντζή με τα έντομα μεταφέρονται 2 ιώσεις. Ωστόσο, οι συνήθεις τρόποι μετάδοσης είναι με το πολλαπλασιαστικό υλικό, την γύρη και το κλάδεμα. Οι ιοί δεν θεραπεύονται. Άπαξ και ένα φυτό μολυνθεί τότε θα φέρει τον ιό σε όλη του τη ζωή. Τα συμπτώματα των ιώσεων δεν εμφανίζονται κάθε χρόνο με την ίδια συχνότητα και ένταση. Η κάθε ποικιλία κερασιάς έχει διαφορετική ευαισθησία στις διάφορες ιώσεις.

1. Prunus Necrotic Ringspot Virus, PNRSV, Ιός της Νεκρωτικής Δακτυλίωσης. 

    Είναι ο σημαντικότερος ιός των πυρηνοκάρπων ενώ είναι εξαπλωμένος σε όλο τον πλανήτη. Προκαλεί μερικό νανισμό στο δένδρο ενώ το σημαντικότερο σύμπτωμα είναι οι νεκρωτικές κηλίδες στα φύλλα σαν τρύπες από σκάγια (Εικόνα 1.). Τα συμπτώματα της εύκολα μπερδεύονται με συμπτώματα από κορύνεο, από το βακτήριο Pseudomonas syringae pv morspronorum ή τον ιό Prunus Dawrf Virus. Ο ιός μεταφέρεται με το πολλαπλασιαστικό υλικό, τα μηχανικά μέσα (κλάδεμα) και με τη γύρη. Ενώ είναι πιθανό να μεταφέρεται με ακάρεα και με νηματώδης.

Εικ.1 Φύλλα και καρποί κερασιάς με ήπια συμπτώματα της ίωσης που προκαλείται από τον ιο της νεκρωτικής κηλίδωσης.

2. Prunus Dwarf Virus, PDV ιός Νανισμού των Πυρηνοκάρπων

Ο ιός είναι σημαντικότατος καθώς προκαλεί νανισμό και μείωση παραγωγής στα δένδρα της κερασιάς, της ροδακινιάς, δαμασκηνιάς και βερικοκιάς. Τα βασικά συμπτώματα είναι η μείωση της παραγωγικότητας, οι μεταχρωματισμοί στο φύλλο και τα κοντά μεσογονάτια διαστήματα. Ο ιός μεταδίδεται με το πολλαπλασιαστικό υλικό και τη γύρη, ενώ πιθανός δεν μεταδίδεται με ζωικούς ξενιστές. Ίσως ο σημαντικότερος Ιός της κερασιάς στην Ελλάδα και στην Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Εικόνες 2,3,4,6,7,8 Δένδρο με έντονα συμπτώματα της ίωσης του Νανισμού των Πυρηνοκάρπων (PDV).

3.Cherry Necrotic Rusty mottle disease,CNRMD Ιός της Καφετιάς Στιγμάτωσης των Φύλλων, Cherry Rusty Mottle CMV και Little Cherry Virus 1 LChV1

    Ο πρώτος και δεύτερος ιός επίσημα δεν έχουν αναφερθεί στη χώρα μας, ωστόσο με την συνεχή εισαγωγή φυτών από το εξωτερικό είναι πιθανό να έχουν εισέλθει. Ο δεύτερος ιός προκαλεί χλωρωτικές κηλίδες και δακτυλίους στα φύλλα, ενώ ο πρώτος προκαλεί και νεκρωτικές κηλίδες που αποκολλιούνται από το φύλλο δημιουργώντας τρύπες, παρόμοιες με αυτές από κορύνεο αλλά και τον ιό της νεκρωτικής κηλίδωσης. Προς την ωρίμανση των καρπών τα φύλλα εμφανίζουν και άλλους διάφορους χρωματισμούς συνήθως κόκκινους και καφέ. Οι καρποί μεγαλώνουν και ωριμάζουν ανομοιόμορφα. Σημαντική φυλλόπτωση σημειώνεται συνήθως στην αρχή του καλοκαιριού.

    Ο τρίτος ιός εμφανίσθηκε πρώτη φορά στη Βρετανική Κολούμπια το 1933 είναι πιθανόν να πέρασε στη χώρα μας με πολλαπλασιαστικό υλικό από Καναδέζικες ποικιλίες. Προκαλεί εκτεταμένη μικροκαρπία, οι καρποί είναι άνοστοι και χαμηλής ποιότητας, στα φύλλα προκαλεί κίτρινους μεταχρωματισμούς αργά το καλοκαίρι μερικά φύλλα αποκτούν και κόκκινο χρώμα. Είναι πιθανώς να εμφανισθεί και ελαφριά συστροφή του φύλλου προς τα πάνω. Πολλές φορές ένα δένδρο μπορεί να έχει προσβληθεί με παραπάνω από μία ιώσεις. 

Εικόνα 9. Αριστερά φύλλα κερασιάς με συμπτώματα προσβολής από CNRMV το τέταρτο φύλλο είναι από υγιές δένδρο, Δεξιά φύλλα κερασιάς με συμπτώματα προσβολής από RMV το τέταρτο φύλλο είναι από υγιές δένδρο. (πηγή: Rott Μ. Jelkmann W.2010. Cherry necrotic rusty mottle and Cherry rusty mottle viruses, Virus and Virus-Like Diseases of Pome and Stone Fruits. Chapter 26)

Εικόνες 9,10. Καρποί κερασιάς προσβεβλημένοι από τους ιούς Cherry Necrotic Rusty Mottle Virus (CNRMV) και Cherry Green Ring Mottle Virus (CGRMV) σπανιότερα τα συμπτώματα εμφανίζονται στην ίωση Prunus Dwarf Virus (PDV).

Εικόνα 11-14. Συμπτώματα Little Cherry Virus 1 σε φύλλα και καρπούς κερασιάς.

Εικόνες 15,16. Συμπτώματα μικροκαρπίας σε ποικιλία Early lory λόγω LChV 2.

Εικόνα 17. Α. Χλώρωση εξαιτίας προσβολής από τον ιό του Νανισμού της Κερασιάς PDV, B. Χλώρωση και κυκλικές νεκρωτικές κηλίδες λόγω προσβολής από τον Ιό της Νεκρωτικής κηλίδωσης PNRSV, C. Νεκρωτικές κοκκινωπές κηλίδες και χλωρώσεις μετά από προσβολή από τον Ιό της Χλώρωσης της Μηλιάς ACHLSV σε φύλλο κερασιάς, D. Γενική μεσονεύρια  χλώρωση λόγω συνδυαστικής προσβολής από PDV-PNRSV. (πηγή:Sánchez, Rodrigo Pérez, Corts, Remedios Morales, Benavides, Pablo García, & Sánchez, María Ángeles Gómez. (2015). Main viruses in sweet cherry plantations of Central-Western Spain. Scientia Agricola, 72(1), 83-86. https://dx.doi.org/10.1590/0103-9016-2014-0140)

Εικόνα 18. Α. Καρούλιασμα και παραμόρφωση των φύλλων εξαιτίας συνδυαστικής μόλυνσης από Cherry Virus A CVA και LChV-2, Β. Μεταχρωματισμός του φυλλώματος λόγω συνδυαστικής μόλυνσης από CVA και LChV-1 C. Μόλυνση μόνο από CVA (πηγή: Park, C. Y., Park, J., Lee, G., Yi, S.-I., Kim, B. H., Eom, J. S., ... Kim, H. (2018). Development of a Multiplex RT-PCR for the Simultaneous Detection of Three Viruses in Cherry Plants. Research in Plant Disease, 24(3), 233-236. https://doi.org/RPD-24-233

Εικόνα 19. Διάφορα συμπτώματα ιών σε φύλλα και καρπούς κερασιάς με ταυτόχρονη προσβολή με τους Ιούς PNRSV, PDV, CVA, CGRMV and LChV-2, (Α) Τύπος Ι, καθυστερημένη ανθοφορία, ωστόσο οι καρποί καταφέρνουν ωριμάσουν όντας μικρότεροι, πιο σκούροι όσο είναι άγουροι και ασύμμετροι. (Β) Τύπος ΙΙ, καθυστερημένη άνθιση που ακολουθείται από έντονη καρπόπτωση (Zong, Xulin & Wang, W. & Wei, H. & Wang, Jiawei & Yan, X. & Hammond, R.W. & Liu, Q.. (2015). Incidence of sweet cherry viruses in Shandong province, China and a case study on multiple infection with five viruses. Journal of Plant Pathology. 97. 61-68. 10.4454/JPP.V97I1.047).

Εικόνα 20. Φύλλα κερασιάς με επιβεβαιωμένη προσβολή από Little Cherry Virus 2 LChV-2.(Πηγή:http://agriculture.vic.gov.au/agriculture/pests-diseases-and-weeds/plant-diseases/fruit-and-nuts/managing-little-cherry-virus ,10/5/2020)

Εικόνα 21. Καρποί κερασιάς από προσβεβλημένο (αριστερά) και υγιές (δεξιά) δένδρο με τον Ιό LChV-2. (πηγή: Washington state University, http://treefruit.wsu.edu/crop-protection/disease-management/little-cherry-disease/ ,10/5/2020) 

Εικ. 22-24. Καρποί κερασιάς με προσβολή από ίωση Apple Chlorotic Leafspot Virus

Εικόνα 23. Φύλλα κερασιάς με συμπτώματα προσβολής από τον ιό Cherry Nectotic Rusty Mottle virus. Στο ίδιο φυτό έχει εντοπισθεί και ο Prunus Dwarf Virus.

Τα παραπάνω συμπεράσματα οφείλονται σε μακροσκοπική παρακολούθηση των προσβεβλημένων  φυτών σε βάθος τριετίας καθώς και σύγκριση των συμπτωμάτων με αυτά τις βιβλιογραφίας. Η διάγνωση των ιώσεων με ασφάλεια γίνεται μόνον μέσω των αναγνωρισμένων εργαστηρίων της χώρας. 

Cherry Rasp Leaf virus