Ίκτερος των Πυρηνόκαπρων, European Stone Fruit Yellowleaf Phytoplasma

Τα φυτοπλάσματα είναι παθογόνοι οργανισμοί, προκαρυωτικοί και μονοκύτταροι. Είναι ευρέως 

διαδεδομένοι σε όλο τον κόσμο και προκαλούν πλήθος ασθενειών στα φυτά καθώς και τεράστιες οικονομικές ζημιές στις καλλιέργειες (X disease, Esfy, Candidatus phytoplasma). Τα φυτοπλάσματα όπως και τα μυκοπλάσματα ανήκουν στην κλάση Mollicutes και στερούνται κυτταρικού τοιχώματος. Η διαφορά αυτή τα ξεχωρίζει από τους λοιπούς προκαρυωτικούς οργανισμούς όπως τα Βακτήρια. Το κυτταρόπλασμα τους περιβάλλεται μόνο από κυτταρική μεμβράνη. 

Τα φυτοπλάσματα αποικίζουν στα αγγεία του ηθμού. Τα συμπτώματα που προκαλούν είναι ποικίλα και μπορούν να διαχωρισθούν σε καχεξίες, βλαστομανίες αλλά και χλωρώσεις. Σύμφωνα με τον Τζάμο τα κύρια συμπτώματα είναι:

1. Ίκτερος

2. Μικροφυλλία

3. Φυλλωδία

4. Βραχυγονάτωση

5. Νανισμός των φυτών

6. Γιγαντοφθαλμία

7. Υπερβολική βλαστομανία με εμφάνιση του συμπτώματος <<σκούπα της Μάγισσας>>

8. Χλωρανθία ή πρασίνισμα

9. Μείωση της παραγωγής

10. Πρόωση γήρανση και νέκρωση του φυτού.

Όπως προαναφέραμε αποικίζουν στον ηθμό των φυτών ενώ μεταδίδονται κυρίως με έντομα των οικογενειών Cicadellidae, Aphelididae και Psyllidae (Τζάμος Ε., 2004. Φυτοπαθολογία. Εκδόσεις Σταμούλη Α.Ε, Αθήνα). Ακόμη μπορεί να μεταδοθεί με το φυτικό υλικό οπότε η αγορά καθαρού υλικού είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία ενός αγροκτήματος. 

Εικόνα. Αριστερά μολυσμένο δένδρο από την ασθένεια και δεξιά υγιές δένδρο. 

Στην Ελλάδα οι ασθένειες αυτές είναι συχνές και προκαλούν μεγάλες καταστροφές στις καλλιέργειες οπωροφόρων, κύριο παθογόνο Canditatus phytoplasma pronorum με κύριο φορέα μετάδοσης το έντομο Cacopsylla pruni.  Προσβάλλονται όλα τα είδη των πυρηνοκάρπων. Στη δαμασκηνιά, στη βερικοκιά και την ροδακινιά παρατηρούμε τα συνηθέστερα προβλήματα. Όπως φαίνεται και στην εικόνα στα αριστερά υπάρχει ένα μολυσμένο φυτό. Τα προσβεβλημένα φυτά είναι καχεκτικά, χλωρωτικά και συνήθως έχουν πρόωρη βλάστηση το χειμώνα (ανθίζουν το Φλεβάρη). Σε νεαρά δένδρα μπορεί να υπάρξουν ξηράνσεις ολόκληρων φυτών. Μπορεί να παρατηρηθεί μεταχρωματισμός των αγγείων του ξύλου.

Προσβολή από Phytoplasma σε βερικοκιά. Οι εικόνες αυτές συναντιούνται συχνά στα αγροκτήματα.

Τα φυτοπλάσματα δεν θεραπεύονται, η προμήθεια υγιούς φυτικού υλικού και το άμεσο ξερίζωμα των άρρωστων φυτών είναι τα σημαντικότερα μέτρα προστασίας. Η διάγνωση της ασθένειας πρέπει να γίνεται σε μόνο εξειδικευμένο εργαστήριο. Σε μερικές περιπτώσεις η εφαρμογή χαλκού στο έδαφος φαίνεται ότι βοηθάει δένδρα στην αρχή της προσβολής παρά ταύτα δεν προτείνεται η προσπάθεια θεραπείας παρά μόνο η ανανέωση.